HET ONDERZOEK

Een bloedtest voor vroege opsporing van kanker

Een bloedtest ontwikkelen die betrouwbaar meerdere vormen van kanker in beginnend stadium kan aantonen.

Waarom is dit onderzoek nodig?

De impact van kanker is groot, zowel voor de individuele patiënt als hun naasten. Maar ook voor de maatschappij, door hoge kosten voor nieuwe dure geneesmiddelen, druk op de gezondheidszorg en verlies van menselijke productiviteit. Voor veel vormen van kanker geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op een succesvolle, minder belastende behandeling.

Volgens recente cijfers van IKNL lukt het steeds vaker om de ziekte in stadium I te ontdekken, maar met 38% van de diagnoses in dit stadium gaat het nog steeds om een minderheid. De bevolkingsonderzoeken naar kanker vormen een succesvolle aanpak om darm-, baarmoederhals, of borstkanker in vroeg stadium te vinden. Maar zo’n georganiseerde manier van screening ligt niet voor elke vorm van kanker voor de hand. Daarom blijft er een hoge urgentie voor nieuwe tests die kanker vroegtijdig kunnen vinden.

Steun dit onderzoek

Hoe wordt dit onderzoek uitgevoerd?

In dit project willen de onderzoekers zoeken naar sporen in het bloed die de aanwezigheid van een vroege tumor verklikken. Daarbij zoeken ze naar circulerend tumor-DNA (ctDNA), dat door tumoren wordt afgescheiden en in de bloedbaan terechtkomt.

De onderzoekers werken samen met Sanquin, de bloedbank naast het Antoni van Leeuwenhoek. Voor deze studie wordt gevraagd of donoren extra bloed willen doneren. De deelname van bloeddonoren is niet beperkt tot de regio Amsterdam, maar kan vanuit het hele land. De vraag wordt specifiek gesteld aan de wat oudere groep donoren (50+), omdat zij vanwege hun leeftijd een hogere kans hebben om kanker te krijgen. Het idee is dat in het jaar na donatie, een koppeling wordt gemaakt met de Nederlandse Kanker Registratie, om te inventariseren welke donoren inderdaad kanker hebben ontwikkeld. Een bloedtest voor vroege opsporing van kanker. Vervolgens wordt voor deze mensen teruggegrepen naar het eerder gedoneerde bloed (toen ze nog geen klachten hadden), om te onderzoeken welke sporen er in dat bloed mogelijk al zichtbaar waren. Kennis van die moleculen kan vervolgens weer worden gebruikt om een bloedtest te ontwikkelen.

Om dit project goed te kunnen uitvoeren is bloed nodig van een grote groep donoren. De onderzoekers mikken erop om extra bloed te verzamelen van 125.000 donoren; naar statistische verwachting zullen 1500 van hen binnen een jaar kanker hebben gekregen. Hun bloed wordt gematched met het bloed van 4500 controles (mensen die niet ziek zijn geworden), om goed de verschillen te kunnen analyseren. Daarbij bekijken de onderzoekers ook of het mogelijk is om niet alleen vast te stellen dát er sprake is van kanker, maar ook welke vorm van kanker.

Wat levert dit onderzoek op?

Een bloedtest voor vroege kanker geldt al jaren als een heilige graal, maar tot zover is het nog niet gelukt om tests te ontwikkelen die op grote schaal en betrouwbaar zijn in te zetten. Dit project draait de ontwikkeling van zo’n test in feite om, door terug te zoeken naar signalen in het bloed van gezonde mensen die snel daarna kanker hebben gekregen. Als deze aanpak zijn vruchten afwerpt, kan dat een enorme impact hebben op de manier waarop we kanker opsporen. En eraan bijdragen dat vroege ontdekking voor meer patiënten mogelijk wordt.

DE ONDERZOEKER

prof. Gerrit Meijer

Als hoofd van onderzoek en innovatie bij de afdeling, is Professor Gerrit Meijer verantwoordelijk voor het bevorderen van patiëntenzorginnovaties via translationeel wetenschappelijk onderzoek. Hij leidt de sectie Diagnostic Translational Oncology binnen het Antoni van Leeuwenhoek-onderzoeksinstituut, waar hij als groepsleider fungeert voor onderzoek naar biomarkerontwikkeling voor darmkanker, met focus op vroege detectie, prognose en therapieresponsvoorspelling. Zijn betrokkenheid strekt zich ook uit tot lokale en internationale onderzoeksinfrastructuurprogramma's, met name op het gebied van biobanking en aanverwante terreinen.