HET ONDERZOEK

Blaaskankerpatiënten zo fit mogelijk 'onder het mes'

Bepalen of een ‘prehabilitatie’-programma de conditie van een blaaskankerpatiënt voorafgaand aan de operatie zodanig verbetert, dat de chirurgische ingreep minder (ernstige) bijwerkingen nalaat.

Er is in de wetenschap en patiëntenzorg steeds meer aandacht voor kwaliteit van leven: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de behandeling van patiënten effectief zijn, maar zo min mogelijk sporen achterlaten? Dit onderzoek bij blaaskankerpatiënten is daar een uitstekend voorbeeld van.

Waarom dit onderzoek? 

In de afgelopen jaren komt er steeds meer aandacht voor prehabilitatie, wat zich laat uitleggen als: ‘zo fit mogelijk onder het mes’. Onderzoekers en chirurgen verwachten dat een operatie minder bijwerkingen geeft wanneer de patiënt in optimale conditie de operatie in gaat.

Een secundaire en innovatieve doelstelling van de studie is ook om te kijken of het prehabiliatie programma invloed heeft op de tumor en op de effectiviteit van de chemotherapie, bij patiënten die voor de operatie eerst chemotherapie ondergaan.

Steun dit onderzoek

Waarom is dit onderzoek nodig?
Jaarlijks krijgen zo’n 6000 Nederlanders de diagnose blaaskanker te horen. In 20-30% van de gevallen gaat het om de spierinvasieve variant, waarbij verwijdering van de blaas de standaardbehandeling is. Hoewel daarmee de tumor is verwijderd, eist deze ingreep wel zijn tol: bij meer dan de helft van de patiënten leidt de operatie tot bijwerkingen. In 10-20% van de gevallen zijn deze ernstig.

In de afgelopen jaren komt er steeds meer aandacht voor prehabilitatie, wat zich laat uitleggen als: ‘zo fit mogelijk onder het mes’. Onderzoekers en chirurgen verwachten dat een operatie minder bijwerkingen geeft wanneer de patiënt in optimale conditie de operatie in gaat.

Nu is bekend dat bij een grote groep blaaskankerpatiënten ook sprake is van andere ziekten en een verminderde conditie. Wat nog verder vermindert door neo-adjuvante chemotherapie, vóór de operatie. Daarnaast is een deel van de patiënten ondervoed bij de diagnose, rookt een deel, en hebben sommigen forse angst en/of depressieklachten voor de operatie.

Er valt naar verwachting veel te winnen door blaaskankerpatiënten in optimale conditie te krijgen voor de operatie. Dat is precies waar de onderzoekers in deze patiëntenstudie op inzetten.

Hoe wordt dit onderzoek uitgevoerd?
In deze gerandomiseerde patiëntenstudie worden 154 patiënten met spierinvasieve blaaskanker uit het AVL, het UMC Utrecht, Rijnstate, Radboud UMC, UMC Groningen, het Catharina Ziekenhuis, het NoordWest Ziekenhuis, ErasmusMC en UMC Maastricht door het lot verdeeld over twee groepen.

De interventiegroep krijgt een prehabilitatieprogramma aangeboden, de controlegroep krijgt de huidige standaardzorg (met daarin een eenmalig beweeg-, voedings- en rook-advies indien van toepassing).

Het prehabilitatieprogramma bestaat uit fysieke training onder begeleiding van een oncologisch geschoolde fysiotherapeut, voedingsondersteuning door een diëtist en – indien nodig – professionele begeleiding voor stoppen met roken en verminderen van angst en depressie in consult met een psycholoog.

Vervolgens bepalen de onderzoekers voor deze twee groepen of er verschillen zijn in:

• aantal (ernstige) complicaties
• duur van het ziekenhuisverblijf
• heropnames in de eerste 90 dagen na de operatie
• doelmatigheid van zorg (kosten per gewonnen levensjaar)
• kwaliteit van leven

Wat levert dit onderzoek op?
Indien het onderzoek uitwijst dat het volgen van een prehabilitatieprogramma gunstig is voor patiënten met spierinvasieve blaaskanker, dan dragen de resultaten van dit project bij aan verdere implementatie in de praktijk. En kan zo’n programma regulier worden aangeboden en vergoed.

Voor de patiënt betekent dat: minder complicaties, beter behoud van fitheid, fysiek functioneren en kwaliteit van leven.

DE ONDERZOEKER

Naam

Dr. Martijn Stuiver

Martijn Stuiver (12-01-1973) is in 1997 afgestudeerd als fysiotherapeut aan de Hogeschool van Amsterdam. Sinds datzelfde jaar is hij verbonden aan het Antoni van Leeuwenhoek, aanvankelijk als fysiotherapeut, en tegenwoordig als associate group leader bij de Divisie Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie, en tevens verbonden aan het Centrum voor Kwaliteit van Leven van het AVL. Naast zijn werk in het AVL heeft hij verscheidene andere betrekkingen gehad, waaronder in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk. Tussen 2003 en 2006 heeft hij in dienst van Avans+ te Breda (toen: Hogeschool Brabant bedrijfsopleidingen) de eerste oncologiefysiotherapie opleiding in Nederland opgezet.

Martijn is mede-oprichter en bestuurslid van Onconet, een landelijk netwerk van fysiotherapeuten met specfieke deskundigheid op het gebied van fitheid bij kanker (www.onconet.nu)